Missa Jhesus autem transiens

General Commentary

This unicum transmission of Caron's Missa Jhesus autem transiens is preserved in VatS 51, folios 46v — 55r. (see Sources). It is the second of three cycles attributed to Caron in that source[1]. The Gloria onwards was copied by the scribe identified by Roth as Hand alpha[2].

Transmission of the Kyrie is curious. The script, both music and text, is by a different copyist, identified by Roth as Hand H[3]. This transmission is part of the second fascicle as the source is now bound (ff. 46v-47r) but an exemplar was seemingly not available to Hand alpha when he copied the remainder of the setting [4]. The opening of this cycle is the only one in the VatS 51/14 complex that does not contain an illumination of the stylised K for the superius Kyrie. Clearly there was insufficient room for such an adornment, and, as for the Cum Sancto and Confiteor sections, part of the CtB is copied onto the facing verso side — in this case for most of the Kyrie [II].

The title of the setting (always under the tenor) appears seven times in this transmission: for the Kyrie (f. 46v, stave 7); Et in terra (f. 47v, stave 8), Qui tollis (f. 48v, stave 8); Patrem (f. 49v, stave 9); Crucifixus (f. 50, stave 8); Sanctus (f. 51v, stave 9); and Agnus Dei (f. 53v, stave 9). D

Table I lists a composite of data including the sectional structure of the setting, folio distribution of music, mensural and modal signs, and clefs.

TABLE I: Sections, Folios, Mensural and Modal Signatures and Clefs in Caron's Missa Jhesus autem transiens

Section

Folios

Mensural Sign

Voice

Modal Sign

Clef

Comments

Kyrie [I]

46v

O

S

one flat

C1

 

47r

CtA

one flat

C3

 

46v

T

one flat

C3

 

47r

CtB

one flat

C4

 

Christe

46v

¢

S

one flat

C1

 

47r

CtA

one flat

C3

 

46v

T

one flat

C3

 

47r

CtB

one flat

C4

 

Kyrie [II]

46v

Ø

S

one flat

C1

 

47r

CtA

one flat

C3

C4, staves 5 & 6

46v

T

one flat

C3

 

47r

CtB

one flat

C4

mostly on f. 46v, staves 9-10

Et in terra

47v

O

S

one flat

C1

 

48r

CtA

one flat

C4/C3

C4: staves 1, 3 & 5; C3: staves 2 & 4

47v

T

one flat

C3

O/C/Ø

48r

CtB

one flat

C4

 

Qui tollis

48v

¢/Ø

S

one flat

C1

Ø: Cum sancto

49r

CtA

one flat

C4/C3

Ø: Cum sancto C4: staves 1 & 3; C3: staves 2 & 4-6.

48v

T

one flat

C3

Ø: Cum sancto

49r

CtB

one flat

C4

Ø: Cum sancto

last 3rd on f. 48v, staves 9-10

Patrem

49v

O

S

one flat

C1

G2: stave 4

50r

CtA

one flat

C3

C4: last 10 notes of stave 2 and stave 3

49v

T

one flat

C3

 

50r

CtB

one flat

C4

 

Crucifixus

50v

¢/Ø

S

one flat

C1

Ø: Confietor

51r

CtA

one flat

C4/C3

Ø: Confiteor

C4: staves 1,3 & 5; C3: staves 2, 4 & 6

50v

T

one flat

C3

C; Ø Confiteor

51r

CtB

one flat

C4

Ø: Confiteor — mainly on f. 50v, staves 9 (C3) — 10 (C4)

Sanctus

51v

O

S

one flat

C1

 

51r

CtA

one flat

C4/C3

C4: staves 1 & 3; C3: staves 2 & 4

51v

T

one flat

C4

C3: stave 10

52r

CtB

one flat

C4

 

Pleni sunt

51v

O

S

one flat

C1

no O sign

52r

CtB

one flat

C4

 

Osanna [I]

52v

¢

S

one flat

C1

 

53r

CtA

one flat

C4/C3

C4: stave 1; C3 stave 2

52v

T

one flat

C3

 

53r

CtB

one flat

C4

 

Benedictus

52v

¢

S

one flat

C1

 

53r

CtB

one flat

C3/C4

C3: stave 7; C4: staves 8-9

Osanna [II]

52v

Ø

S

one flat

C1

 

53r

CtA

one flat

C3

 

52v

T

one flat

C3

 

53r

CtB

one flat

C4

 

Agnus [I]

53v

O

S

one flat

C1

 

54r

CtA

one flat

C4/C3/C2

C4: stave 1; C3: stave 2, C2: stave 3

53v

T

one flat

C3

 

54r

CtB

one flat

C4

 

Agnus [II]

53v

¢

S

one flat

C1

 

54r

CtB

one flat

C4

C3: stave 8

Agnus [III]

54v

¢/Ø

S

one flat

C1

Ø for dona

55r

CtA

one flat

C3

Ø for dona

54v

T

one flat

C3

Ø for dona

55r

CtB

one flat

C4

Ø for dona

The Missa Jhesus autem transiens is the only setting of Caron's known cycles to include a one-flat modal signature in all voices. In the main, clefs are consistent in the CtB, T and S; but alternate between C4 and C3 in the CtA. The CtA situation (which also includes one C2 clef) is predicated by the wide ambitus of this voice (an octave plus a 5th) and the apparent policy of the VatS 51 scribes to greatly limit leger lines wherever possible. The high tessitura of the CtB in this setting accounts for the C4 clef in that voice.

The Missa Jhesus autem transiens is the only mass cycle by Caron that employs a canonic tenor.

Reading "Recte sursum quartam superad[d]e colori / post color aufert remeando per dyapente / ut prius hinc iterus cum pausis tolle colores" [5], the instruction basically requires that, after the tenor has been sung as written, it then be sung backwards and in inversion at the 5th but without the colored notes (all in dupla proportio — as indicated by the mensural sign C) and then forwards again, also without colored notes and without rests (in the mensural sign Ø). In applying this directive, the following structural schema is produced:

Et in terra/Patrem: sung as written in O
Qui tollis
/Crucifixus: sung in retrograde with inversion at the 5th, with no black notes and in augmentation by a factor of 2
Cum Sancto
/Confiteor: sung forwards at written values without black notes and rests in Ø.

13 manuscript accidentals (listed below in Table II) are included in this reading. But for one diesis symbol, all are b rotundum — only one of which is an "extra manum" sign.

TABLE II: Manuscript Accidentals in Caron's Missa Jhesus autem transiens.

Mass Section

Voice

Edition reference: measure, note

VatS 51 reference: folio, stave, note

Comments

Et in terra

CtA

27,6

48r, 3, 24

b rotumdum

CtA

31,4

48r, 3, 40

b rotundum

CtB

32,3

48r, 9, 3

b rotundum

CtB

50,2

48r, 10, 14

b rotundum

Qui tollis

CtA

70,4

49r, 1, 29

b rotundum

CtB

69,1

49r, 7, 21

b rotundum

Patrem

S

27,1

49v, 4, 4

extra manum

CtB

33,1

50r, 8, 37

b rotundum

Crucifixus

S

167,1

50v, 7, 8

diesis

CtA

138,1

51r, 4, 21

b rotundum

Benedictus

CtB

130,1

53r, 8, 3

b rotundum

CtB

152,4

53r, 9, 16

b rotundum

Agnus [III]

CtB

107,1

55r, 7, 23

b rotundum

The following table lists the distribution of text in the VatS 51 transmission of the Missa Jhesus autem transiens. Notable is the omission of the Qui sedes ad dexteram patris miserere nobis in the Qui tollis section. Also of interest is the apparent play on words from the antiphon text: [Jhesus autem transiens] per medium illorum ibat. In context of the canonic tenor, which is provided only for the Et in terra, per medium illorum ibat (in the Patrem and Crucifixus tenor, ff. 49v, stave 9 and 50v, stave 8) is seemingly used as the reference back to the canonic instruction on folio 47v, stave 7.

TABLE III: Distribution of Text in Caron's Missa Jhesus autem transiens.

Section

Voice

VatS 51

Kyrie [I]

S

CtA

T

CtB

Kyrie eleyson

Kyrie eleyson

[title] Kyrie eleyson

Kyrie eleyson

Christe

S

CtA

T

CtB

Christe leyson

Christe leyson

Christe eleyson

Christe eleyson

Kyrie [II]

S

CtA

T

CtB

eleyson

Kyrie eleyson

Kyrie eleyson

Kyrie eleyson

Et in terra

S

Et in terra pax hominibus bone voluntatis

Laudamus te Benedicimus te Adoramus te Glorificamus te

Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam

Domine deus rex celestis deus pater omnipotens

domine fili unigenite ihesu christe

domine deus agnus dei filius partis

CtA

Et in terra pax hominibus bone voluntatis

Laudamus te Benedicimus te Adoramus te glorificamus te

Gratias agimus tibi propter magnam tuam gloriam

domine deus rex celestis deus pater omnipotens

Domine fili unigenite ihesu christe

Domine deus agnus dei filius partis

T

[title]

CtB

Et in terra pax hominibus bone voluntatis

Laudamus te Benedicimus te Adoramus te glorificamus te

Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam

domine rex celestis deus pater omnipotens

domine fili unigenite ihesu christe

domine deus agnus dei filius patris

Qui tollis

S

Qui tollis peccata mundi miserere nobis

Qui tollis peccata mundi suscipe deprecationem nostram

quoniam tu solus sanctus Tu solus dominus

tu solus altissimus jhesu christe

Cum sancto spiritu in gloria dei patris Amen

CtA

Qui tollis peccata mundi miserere nobis

Qui tollis peccata mundi miserere nobis

Qui tollis peccata mundi suscipe deprecationem nostram

Quoniam tu solus

dominus

Tu solus altissimus jhesu chrsite

Cum sancto spiritu in gloria dei patris Amen

T

[title]

CtB

Qui tollis peccata mundi miserere nobis

Qui tollis peccata mundi suscipe deprecationem nostram

quoniam tu solus sanctus Tu solus dominus

Tu solus altissimus jhesu christe

Cum sancto spiritu in gloria dei patris Amen

Patrem

S

Patrem omnipotentem factorem celi et terre visibilium omnium et invisibilium

et in unum dominum jhesum christum

filium dei unigenitum

et ex pare natum ante omnia secula

deum verum de deo vero lumen de lumine deum verum de deo vero

qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit de celis

Et incarnatus est de spiritu sancto natus ex maria virgine

et homo factus est

CtA

Patrem omnipotentem factorem celi et terre visibilium omnium et invisibilium

et in unum dominum jhesum christum

filium dei unigenitum

Et ex patre natum ante omnia secula

deum de deo lumen de lumine deum verum de deo vero

Genitum non factum consubstantialem patri

per quem omnia facta sunt

qui propter nos homines

Et incarnatus est de spiritu

et homo factus est

T

Jhesus autem transiens per medium illorum ibat

CtB

Patrem omnipotentem factorem celi et terre visibilium et invisibilium

Et in unum dominum jhesum

filium dei unigenitum

et ex patre natum ante omnia secula

deum de deo lumen de lumine deum verum de deo vero

Genitum non factum consubstantialem omnia facta sunt

Qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit de celis

Et incarnatus est de spiritu sancto ex maria virgine

Crucifixus

S

Crucifixus etiam pro nobis sub pontio pilato passus et sepultus est

Et resurrexit tertia die secundum scripturas

Et ascendit in celum sedet ad dexteram patris

Et iterum venturus est cum gloria iudicare viuos et mortuos

cuius regni non erit finis

Et in spiritum sanctum dominum

et viuificantem

Qui ex patre filioque procedit

Qui cum patre et filio simul adoratur

et conglorificatur

qui locutus est per prophetas

Et unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam

Confietor unum baptisma in remissionem peccatorum

Et expecto resurrectionem mortuorum

Et vitam venturi seculi Amen

CtA

Crucifixus etiam pro nobis sub pontio pilato passus et sepultus est

Et resurrexit tertia die secundum scripturas

Et ascendit in celum sedet ad dexteram patris

Et iterum venturus est cum gloria iudicare viuos et mortuos

cuius regni

Et in spiritum sanctum dominum

et viuificantem

qui ex patre filioque

Et unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam

Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum

Et expecto resurrectionem mortuorum

Et vitam venturi seculi Amen

T

Jhesus autem transiens per medium illorum ibat

CtB

Crucifixus etiam pro nobis sub pontio pilato passus et sepultus est

Et resurrexit tertia die secundum scripturas

Et ascendit in celum sedet ad dexteram patris

Et iterum venturus est cum gloria iudicare viuos et mortuos

Cuius regni non erit finis

Et in spiritum sanctum dominum

et viuificantem

qui ex patre filioque procedit

Et unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam

Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum

Et expecto resurrectionem mortuorum

Et vitam venturi seculi Amen

Sanctus

S

Sanctus Sanctus Sanctus dominus deus sabaoth

CtA

Sanctus Sanctus Sanctus dominus deus sabaoth

T

[title] Sanctus Sanctus dominus deus sabaoth

CtB

Sanctus sanctus sanctus dominus deus sabaoth

Pleni sunt

S

Pleni sunt celi et terra gloria tua

CtB

Pleni sunt celi et terra gloria tua

Osanna [I]

S

Osanna in ex cel sis

CtA

Osanna in ex celsis sis

T

Osanna in excelsis

CtB

Osanna in excelsis

Benedictus

S

Benedictus qui venit in nomine domini

CtB

Benedictus qui venit in nomine domini

Osanna [II]

S

Osanna in excelsis

CtA

Osanna in excelsis

T

Osanna in ex celsis

CtB

Osanna in excelsis

Agnus [I]

S

Agnus dei qui tollis mundi miserere nobis

CtA

Agnus dei qui tollis peccata mundi miserere nobis

T

[title] Agnus dei qui tollis peccata mundi miserere nobis

CtB

Agnus dei qui tollis peccata mondi miserere nobis

Agnus [II]

S

Agnus dei qui tollis peccata mundi miserere nobis

CtB

Agnus dei qui tollis peccata mundi miserere nobis

Agnus [III]

S

Agnus dei qui tollis peccata mundi

dona nobis pacem

CtA

Agnus dei qui tollis peccata mundi

dona nobis pacem

T

Agnus dei qui tollis peccata mundi

dona nobis pacem

CtB

Agnus dei qui tollis peccata mundi

dona nobis pacem

Similar to the high level of textual transmission in the VatS 51 copy of the Missa Accueilly m'a la belle, the mainly comprehensive inclusion of text for Jhesus… strongly indicates that this setting was to be sung throughout — see Sound files.

THE MODEL AND ITS APPLICATION

Caron's Missa Jhesus autem transiens takes as its model the Vespers antiphon (no. 1) sung on Monday in the third week of Lent [6].


Footnotes

  1. The other two are the Missae Accueilly m'a la belle (ff. 6v-17r) and Sanguis sanctorum (ff. 81v-88r).
  2. Roth, A. Studien zum Frühen Repertoire der Päpstlichen Kapelle unter dem Pontifikat Sixtus' IV (1471-1484), Die Chorbücher 14 und 51 des Fondo Cappella Sistina der Biblioteca Apostolica Vaticana, Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, 1991, pp. 66-73.
  3. ibid., pp. 94-95.
  4. For further disccusion on this see: Roth, ibid., pp. 175-178.
  5. I am grateful to Dr Jason Stoessel for providing the reading of this canon and the following translation: "From the outset add on a fourth above the colour [note]; afterwards remove the colour while going back(wards) by the fifth, from there, like first iterated, take away the colours along with the rests". Dr Stoessel notes that 1) the MS reading "superade" must be an erroneous form of superadde, although it is possible that the MS reading is a neologism combining the suffix "super" with "ade" (imperative of adire: "to go to"); 2) in the last line of the canon, cum with this ablative form (which is clearly not an action or circumstance) denotes the ablative of accompaniment, so the meaning of the "cum pausis…colores" is consistent with "colores et pausas".
  6. The Liber Usualis, Desclée & Co., Paris, 1959, (Copyright 1956, Desclée & Co., Tournai), p. 1089.