Missa Accueilly M'a la Belle

General Commentary

This unicum transmission of Caron's Missa Accueilly m'a la belle is the first item in the principal layer of what is now the Vatican source Capella Sistina 51 — VatS 51, folios 6v — 17r (see Sources)[1]. It is one of several examples in this source and in the sister manuscript, VatS 14 (see Sources) where the two principal scribes, identified by Roth as copyists alpha and A[2], collaborated in the drawing up of the manuscript and the transcription of music and text[3]. In this case Hand A entered the text throughout and music on verso pages, and alpha completed the contratenor music on the recto sides[4]. The cycle is attributed to Caron centre top folio 6and its title appears once under the opening stave of the tenor.

The Missa Accueilly m'a la belle is Caron's most ambitious setting, and for me is his most celebratory. Table I below, lists a composite of data including the sectional structure of the setting, folio distribution of music, mensural and modal signs, and clefs.

TABLE I: Sections, Folios, Mensural and Modal Signatures and Clefs in Caron's Missa Accueilly m'a la belle.

Section

Folios

Mensural Sign

Voice

Modal Sign

Clef

Comments

Kyrie [I]

6v

O

S

 

C1

 

7r

CtA

one flat

C3

C2, stave 2

6v

T

one flat

C3

 

7r

CtB

one flat

F3

 

Christe

6v

¢

S

 

C1

 

7r

CtA

one flat

C3

 

6v

T

one flat

C3

 

7r

CtB

one flat

F3

 

Kyrie [II]

7v

Ø

S

 

C1

 

8r

CtA

one flat

C3

 

7v

T

one flat

C3

 

8r

CtB

one flat

F3

 

Et in terra

8v

O

S

 

C1

 

9r

CtA

one flat

C3

 

8v

T

one flat

C3

 

9r

CtB

one flat

F3

 

Domine Deus

8v

O

S

 

C1

internal mensural shifts

9r

CtA

one flat

C3

internal mensural shifts

Qui tollis

9v

¢

S

 

C1

 

10r

CtA

one flat

C3

 

9v

T

one flat

C3

 

10r

CtB

one flat

F3

 

Patrem

10v

O

S

 

C1

 

11r

CtA

one flat

C3

 

10v

T

one flat

C3

 

11r

CtB

one flat

F3

 

Et resurrexit

11v

O

S

 

C1

internal mensural shifts

12r

CtA

one flat

C3

internal mensural shifts

Et ascendit

11v

¢

S

 

C1

 

12r

CtA

one flat

C3

 

11v

T

one flat

C3

 

12r

CtB

one flat

F3

no mensural sign

Et unam

12v

Ø

S

 

C1

 

13r

CtA

one flat

C3

 

12v

T

one flat

C3

 

13r

CtB

one flat

F3

 

Sanctus

13v

O

S

 

C1

 

14r

CtA

one flat

C3

 

13v

T

one flat

C3

 

14r

CtB

one flat

F3

 

Pleni sunt

13v

O

S

 

C1

 

14r

CtA

one flat

C3

 

Osanna [I]

14v

¢

S

 

C1

 

15r

CtA

one flat

C3

 

14v

T

one flat

C3

 

15r

CtB

one flat

F3

no mensural sign

Benedictus

14v

¢

S

 

C1

 

15r

CtA

one flat

C3

 

Osanna [II]

14v

Ø

S

 

C1

 

15r

CtA

one flat

C3

 

14v

T

one flat

C3

C2, stave 10

15r

CtB

one flat

F3

 

Agnus [I]

15v

O

S

 

C1

 

16r

CtA

one flat

C3

 

15v

T

one flat

C3

 

16r

CtB

one flat

F3

 

Agnus [II]

15v

¢

S

 

C1

 

16r

CtA

one flat

C3

 

Agnus [III]

16v

¢/O

S

 

C1

O for dona

17r

CtA

one flat

C3

O for dona

16v

T

one flat

C3

O for dona

17r

CtB

one flat

F3

O for dona

As the above table illustrates, the modal signature of one flat in the lower three voices and the superius without is consistently transmitted. Clefs[5] are similarly consistent viz. CtB: F3; T: C3; CtA: C3; S: C1, but for two exceptions (in the CtA, Kyrie [I] and T, Osanna [II]).

The internal mensural shifts in the CtA-S duos for the Gloria and Credo are:

Domine Deus:
S — shift from tempus perfectum cum prolatione imperfecta (O) to tempus imperfectum cum prolatione perfecta (C-dot) to tempus imperfectum diminutum per mediam cum prolatione imperfecta (¢) to proportio sesquialtera (coloration only)
CtA — shift from tempus perfectum cum prolatione imperfecta (O) to tempus perfectum diminutum per mediam cum prolatione imperfecta sub proportione sesquialtera (Ø on 2)

Et resurrexit:
S and CtA — shift from tempus perfectum cum prolatione imperfecta to proportio sesquialtera (3 with coloration)

VatS 51 transmits 20 manuscript accidentals, 8 of which are extra manum signs. The list below shows that but for two exceptions in the CtB, accidentals are exclusive to the upper-most line. The predominantly "major" modality of Accueilly is seemingly the principal factor governing this. All signs are b rotundum.

TABLE II: Manuscript Accidentals in Caron's Missa Accueilly m'a la belle.

Mass Section

Voice

Edition reference: measure, note

VatS 51 reference: folio, stave, note

Comments

Kyrie [I]

S

13,1

6v, 2, 19

extra manum

Christe

S

93, 2

6v, 6, 40

extra manum

Kyrie [II]

S

107, 7

7v, 2, 1

 

Et in terra

S

31,2

8v, 3, 2

extra manum

Domine Deus

S

58,2

8v, 6, 6

extra manum

S

60,2

8v, 6, 17

 

Patrem

S

58,1

10v, 5, 25

 

S

92,3

10v, 7, 52

 

CtB

61,3

11r, 9, 29

 

CtB

65,1

11r, 9, 44

 

Et resurrexit

S

108,2

11v, 1, 8

 

S

119,3

11v, 3, 1

 

S

125,4

11v, 3, 32

 

S

128,3

11v, 4, 3

 

Et ascendit

S

221,1

11v, 8, 28

extra manum

Et unam Sanctam

S

233,4

12v, 2, 1

extra manum

Sanctus

S

10,1

13v, 2, 4

 

Pleni sunt

S

71,2

13v, 7, 19

extra manum

Osanna [I]

S

106,1

14v, 2, 4

 

Agnus [I]

S

7,2

15v, 1, 14

extra manum

The VatS 51 transmission of the Missa Accueilly m'a la belle is one of the most texted readings in that source. In this reading no voice is left with substantial textual omissions as Table 3 below shows. Most notable in this copy is the three-fold transmission of the Kyrie eleison text for the opening superius line, folio 6v, staves 1-4. This occurs nowhere else in VatS 51 other than for a similar fully texted superius in the Kyrie [I] for the transmission of the Faugues setting Basse danse (f. 55v, staves 1-4)[6].

TABLE III: Distribution of Text in Caron's Missa Accueilly m'a la belle.

section

voice

VatS 51

Kyrie [I]

S

CtA

T

CtB

Kyrie leyson Kyrie leyson Kyrie leyson

Kyrie ley son

Kyrie [title] leyson

Kyrie ley son

Christe

S

CtA

T

CtB

Christe leyson leyson

Christe leyson

Christe leyson

Christe ley son

Kyrie [II]

S

CtA

T

CtB

Kyrie ley son

Kyrie ley son

Kyrie leyson

Kyrie leyson

Et in terra

S

Et in terra pax hominibus bone voluntatis

laudamus te benedicimus te adoramus te glorificamus te

Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam

domine deus rex celestis deus pater omnipotens

domine fili unigenite ihesu christe

 

CtA

Et in terra pax hominibus bone voluntatis

laudamus te benedicimus te adoramus te glorificamus te

Gratias agimus tibi propter magnam tuam

domine deus rex celestis deus pater omnipotens

Domine fili unigenite ihesu christe

 

T

laudamus te benedicimus te

domine deus rex celestis deus pater omnipotens

domine fili unigenite ihesu christe

 

CtB

laudamus te benedicimus te adoramus te glorificamus te

propter magnam gloriam tuam

domine rex celestis deus pater omnipotens

domine fili unigenite ihesu christe

Domine deus

S

Domine deus agnus dei filius patris

 

CtA

Domine deus agnus agnus dei filius patris

Qui tollis

S

Qui tollis peccata mundi miserere nobis

Qui tollis peccata mundi suscipe deprecationem nostram

Qui sedes ad dexteram patris miserere nobis

Quoniam tu solus sanctus tu solus dominus

tu solus altissimus ihesu christe

Cum sancto spiritu in gloria dei patris Amen

 

CtA

Qui tollis peccata mundi miserere nobis

Qui tollis peccata

Qui sedes ad dexteram patris miserere nobis

Quoniam tu solus sanctus Tu solus dominus

tu solus altissimus

Cum sancto spiritu in gloria dei patris Amen

 

T

Qui tollis

Qui tollis peccata mundi

ad dexteram patris miserere nobis

Quoniam tu solus sanctus

Cum sancto spiritu in gloria dei patris Amen

 

CtB

Qui tollis peccata mundi miserere nobis

Qui tollis peccata mundi suscipe deprecationem nostram

Qui sedes ad dexteram patris miserere nobis
Quoniam tu solus

Tu solus dominus

Tu solus

Cum sancto spiritu in gloria dei patris Amen

Patrem

S

Patrem omnipotentem factorem celi et terre visibilium omnium et invisibilium

Et in unum dominum ihesum christum

filium dei unigenitum

Et ex pare natum ante omnia secula

Deum de deo lumen de lumine deum verum de deo vero

Genitum non factum consubstantialem patri

per quem omnia facta sunt

qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit de celis

Et incarnatus est de spiritu sancto ex maria virgine

et homo factus est

Crucifixus etiam pro nobis sub pontio pilato passus est et sepultus est

 

CtA

Patrem omnipotentem factorem celi et terre visibilium omnium et invisibilium

Et in unum dominum ihesum christum

filium dei unigenitum

Et ex patre natum ante omnia secula

deum de deo lumen de lumine deum verum de deo vero

Genitum non factum consubstantialem patri

per quem omnia facta sunt

Qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit de celis

Et incarnatus est de spiritu sancto ex maria virgine

et homo factus est

Crucifixus etiam pro nobis sub pontio pilato passus et sepultus est

 

T

Et in unum dominum

 

CtB

Et in unum dominum ihesum christum

filium dei unigenitum

Et ex patre natum ante omnia secula

deum de deo lumen de lumine

Et incarnatus est de spiritu sancto

Crucifixus etiam pro nobis

Et resurrexit

S

Et resurrexit tertia die secundum scripturas

 

CtA

Et resurrexit tertia die secundum scripturas

Et ascendit

S

Et ascendit in celum sedet ad dexteram patris

et iterum uenturus est cum gloria Iudicare viuos et mortuos

cuius regni non erit finis

et in spiritum sanctum dominum

et viuificantem

Qui ex patre filioque procedit

Qui cum patre et filio simul adoratur

et conglorificatur

Qui locutus est per prophetas

 

CtA

Et ascendit In celum sedet ad dexteram patris

Et iterum venturus est cum gloria Iudicare viuos et mortuos

Qui procedit

Qui cum patre et filio simul adoratur

et conglorificatur

Qui locutus est per prophetas

 

T

Et ascendit

Qui locutus est per prophetas

 

CtB

Et ascendit in celum sedet ad dexteram patris

Cuius regni

Qui ex patre filioque procedit

Qui cum patre

Qui locutus est per prophetas

Et unam sanctam

S

Et unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam

Confiteor unum baptisma in remissionem mortuorum

Et expecto resurrectionem mortuorum

Et vitam venturi seculi Amen

 

CtA

Et unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam

Confiteor unum baptisma

Et vitam venturi seculi Amen

 

T

Et unam sanctam

Confiteor unum baptisma

Et vitam venturi seculi Amen

 

CtB

Et unam sanctam catholicam

Confiteor unum

Et vitam venturi seculi Amen

Sanctus

S

Sanctus sanctus sanctus dominus deus sabaoth

 

CtA

Sanctus sanctus dominus deus sabaoth

 

T

sanctus sanctus dominus deus sabaoth

 

CtB

Sanctus dominus deus sabaoth

Pleni sunt

S

Pleni sunt celi et terra gloria tua

 

CtA

Pleni sunt celi et terra Gloria tua

Osanna [I]

S

Osan na In ex cel sis

 

CtA

Osanna na In excelsis

 

T

Osanna na In ex celsis

 

CtB

Osanna In ex cel sis

Benedictus

S

Benedictus qui venit In nomine domini

 

CtA

Benedictus Qui venit in nomine domini

Osanna [II]

S

Osanna na in ex celsis

 

CtA

Osanna In ex celsis

 

T

Osanna In ex celsis

 

CtB

Osanna in ex celsis

Agnus [I]

S

Agnus dei qui tollis peccata mundi miserere nobis

 

CtA

Agnus dei Qui tollis peccata mundi miserere nobis

 

T

Agnus dei Qui tollis peccata mondi miserere nobis

 

CtB

Agnus dei qui tollis peccata mondi miserere nobis

Agnus [II]

S

Agnus dei qui tollis peccata mondi miserere nobis

 

CtA

Agnus dei Qui tollis peccata mondi miserere nobis

Agnus [III]

S

Agnus dei Qui tollis peccata mundi

dona nobis pacem

 

CtA

Agnus dei Qui tollis peccata mundi

dona nobis pacem

 

T

Agnus dei Qui tollis peccata mundi

dona nobis pacem

 

CtB

Agnus dei Qui tollis peccata mundi

Dona nobis pacem

The high level of textual transmission in the VatS 51 copy strongly indicates that this setting was to be sung throughout (at least from this source) — a matter convincingly supported by the sound files.

The model and its application

Caron's Missa Accueilly m'a la belle takes as its model his own three-part chanson by the same title. (View the sound files.)


Footnotes

1. Two additional layers were added to this source relatively early in its life. The first consisted of five missae fragmenta, with an anonymous setting of the Credo placed at the beginning of the source. The other "fragments" are two Credos by Vaqueras (ff. 183v–187r and 190v–195r), an anonymous Gloria (ff. 176v–178r) which was entered onto four spare pages between the last two items of the principal layer (also Credos, one by de Clibano, the other van Weerbeke), and another anonymous Credo (ff. 187v–190r). The second additional layer found at the end of the source as it is now preserved (ff. 196v–215r) is a reading of Obrecht's Missa Salve diva parens — this copy being by the principal Hand of what is now VatS 63.

2. Roth, A. Studien zum Frühen Repertoire der Päpstlichen Kapelle unter dem Pontifikat Sixtus' IV (1471-1484), Die Chorbücher 14 und 51 des Fondo Cappella Sistina der Biblioteca Apostolica Vaticana, Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, 1991, pp. 51-98.

3. The other items in these two sources are: the L'homme armé setting by Busnoys (VatS 14, ff. 106v–117r), the Missa De plus en plus by Ockeghem (VatS 14, ff. 149v–160r), Heyns' Missa Pour quoy = Missa Pour quelque paine (VatS 51, ff. 18v–27r) and the Missa Basse danse by Faugues (VatS 51, ff. 55v–66r).

4. op. cit., Roth, pp. 91–92.

5. Other than for the Kyrie [I] opening where the sign is placed on line 5, the modal signature is consistently drawn as an "octave" flat (line 1, space 4) for the CtB.

6. The VatS 51 transmission of the anonymous Missa Je ne demande includes in the S, Christe leyson, Christe, Christe leyson (f. 165v, staves 4–6).